-Эьээ, эн сэриигэ сылдьыбытын дии, ол хас сыллаахха этэй?нууччалыы билэр этин дуо?

  -1942 сыллаахха сэриигэ ыцырыллан маннай поеьынан айаннабыттым. Уьуейэх эрэ сахалар эбит.   Михайлов диэн учуутал, Петров, уон кылаас уерэхтээх уолаттар, ицнигэьэ суох нууччалыы   кэпсэтэллэр. Мин тыа оскуолатыгар 4 кылааьы эрэ бутэрбит буолан, нууччалыы билбэт этим. «Харса   суох нууччалыы кэпсэтэн иьиэххэ, сацара уерэниэххэ»,-дии санаабытым. Айаннаабыппыт хас да   хоммутун кэннэ сэрии буола турар сиригэр чугаьаабыппыт. Станция5а хампырыйбыт поезтар,   ултуруйбут дьиэлэр, массыыналар, сэп-сэбиргэл кырамталара ааьыталыыллара. Уьус кунугэр   Сталинград уот будул5ан кыргыьыытыгар тубэспиппит.

  -Эьээ,ол аата ессее ханна сэриилэспиккиний?

  -1943 сылтан сэрии бутуер дылы Украинскай фроцца разведка5а сылдьыбытым. Разведчиктар   болохторо 11 киьилээх этэ.Саамай эдэрдэрэ мин этим. Остоох тыылыгар баран туун аайы немец   саллааттарын уонна офицердарын кэтиирбит, тоьо элбэхтэрин, сэбилэниилэрин билэн баран   командирбытыгар биллэрэрбит, ардыгар «тыл» ылан кэлэрбит, ол аата немеьи билиэн ылан   а5алааьын. Оннук Литва5а, Латвия5а, Украина5а, Беларусия5а, Берлицца тиийэ сэриилэспитим.

 -Ити «Кыьыл Сулус» орденнын хайдах ылбыккын кэпсээ эрэ.

- Арай биирдэ туун харабылга турдахпына, окуопа урдунэн ыт ойбута уонна сутэн хаалбыта. Мин чербейе-чербейе кере сатаабытым да, харацата бэрт буолан туох да кестубэт этэ. Остоохтор уорэппит ыттара буолла5а дии санаабытым уонна суурбэччэ хаамыылаах сиргэ турар до5орбор суурэн тиийэн тыллаабытым.Табаарыьым сырдатар ракетаннан ыппытыгар кербутум-мацан халааттаах немец саллааттара хатыылаах боробулуоханы алдьатан буппуттэр, биьиэннэрин диэки мастар быыстарынан сыыллан иьэллэр эбит. Мин остоохторго уоту аспытым, онно 26 фашиьы охторбутум.  Бу хорсун быьыым иьин «Кыьыл сулус» орденынан, «Хорсунун иьин» медалынан на5араадаламмытым.

 - Наьаа интириэьинэй эбит дии, ессэ биир эмэ тубэлтэни кэпсиэн дуо?

- Берлин чугаьыгар естеех ынырык уотугар тубэспиппит, ол эрээри фашистар атаакаларын  самнары охсон а5ыйах да буолаллар кыайыылаах тахсыбыппыт.1945 сыл ыам ыйын мацнайгы куннэригэр алта буолан разведка5а баран испиппит. Биир рота кэрицнээх немецтэр иьэллэригэр утары тубэспиппит. Хата хаххалаах сиргэ тубэьэн, хонуунан иьэр немецтэри автоматынан ытыалаан элбэх киьини охторбуппут, сорохторун билиэн ылбыппыт.

 -Эьээ, сэрииттэн хас сыллаахха эргиллэн кэлбиккиний?

-Сэрии буппутун кэннэ 2 сыл буолан баран торообут алааспар этэццэ эргиллибитим. Хорсуннук сэриилэспитим иьин «Слава», А5а дойду сэриитин 1 степеннээх орденнарынан, хас да бойобуой мэтээллэринэн на5араадаламмытым. Биьиги кыайыыны чэпчэкитик ситиспэтэхпит. Сэриигэ сылдьыбыт дьон барылара ити курдук этиэхтэрэ. Кунустэри-тууннэри кэриэтэ елер елууну керсуьэрбит да, елер-сутэр туьунан тыл быктарар саллааты истибэтэ5им. Биьиги бары кыайыыга эрэллээхтик кыргыьарбыт. Быыс эрэ буолларбыт тереебут дойдубутун, дьоммутун-сэргэбитин ахта саныырбыт. Биьигини утары суостаах, тиистэригэр тиийэ сэбилэммит гитлеровскай чаастар туралларын билэрбит. Улуу кыайыыны биьиги элбэх нациялаах биир ейдеех-санаалаах – фашистскай халабырдьыттары тургэнник ултурутэ охсор, дойдубутуттан уурэ охсор ба5алаах сэриилэспиппит.

- Дойдугар эргиллэн кэлэн тугу улэлээбиккиний?

- Сэрии иннигэр уонна кэннигэр налоговай агенынан улэлээбитим, онтон кулууп сэбиэдиссэйинэн, колхозка, «Мастаах» совхозка ударниктаабытым. Бочуоттаах сынньалацца тахсыахпар диэри нэьилиэкпэр депутатынан хаста да быыбардаммытым. Мин сэриигэ ылбыт ыар баастарым теье да таайдар, сайын аайы бэйэбэр тэцнээх кырдьа5астарбынаан холлоохтук оттооччулартан биирдэстэрэ этим. Эдэригэр улэьит утуетэ, майгылаах бастыца, байанайдаах булчут, балыксыт бэрдэ буолла5ым.

-Суох тукаам, куттаныма. Биьиги естее5у барытын кырпыппыт, биьиги дойдубут модун куустээ5ин кердербуппут.  Эдэр келуенэ ыччат билигин эьиги, биьиги курдук тереебут дойдугутун кемускээччи буола улаатыахтааххыт. Онон чел оло5у тутус, спордунан дьарыктан. Саха аьын аьаан доруобай, куустээх-уохтаах буоларга дьулуьуохтааххын. Сиэним улаатан, дьоццор дурда-хахха буола улаатаргар эрэнэбин.

-Эьээ,оччо5о мин улааттахпына эн курдук утуо майгылаах, хорсун, чиэьинэй, улэьит уонна дойдубун киэц Россиябын, Сахам сирин кемускуургэ бэлэм киьи буолуо5ум диэн эрэннэрэбин!

Катанов Богдан, 3 «б» кылаас уерэнээчитэ